Bir maddeyi oluşturan atomlar ya da moleküller düzenli dizilmişse bu madde kristal yapılıdır. Mesela kar taneleri, tuz, şeker, elmas...
Bir maddeyi oluşturan atom ya da moleküller düzenli dizilmemişse bu madde amorf yapılıdır. Mesela plastikler, tereyağı, silgi...
Cam bir kristal gibi görünse de yapısındaki maddeler düzensiz bir şekilde dizilmiştir. Bu yüzden amorftur. Hatta uzun yıllar cam yapısındaki bu düzensizlik ve akıcı karakteri sebebi ile sıvı kabul edilmiştir. Evet yanlış okumadınız cam uzun yıllar sıvı kabul edilmiştir. Şu anda ise akıcı demiyoruz başka bir özel isim ile anıyoruz. ( Pseudo solid)
Bugün ki deneyde saflaştırma yöntemi ile şeker kristalleri elde edeceğiz.
Bir tabağa bir kaşık şeker ekleyelim. Tahta çubukları ıslatıp bu şekere bulayalım. Bırakalım çubuklar kurusun.
Şimdi aşırı doygun bir çözelti hazırlayalım.
Bir bardak suya 3 bardak şeker ilave edelim. Tahmin edeceğiniz gibi şekerin hepsi çözünmez. Bu karışım dibinde katısı bulunan doymuş bir çözeltidir. Ne kadar karıştırırsak karıştıralım dipteki şekeri çözemeyiz.
Şimdi bu şeker- su karışımını ısıtalım. Kaynasın. Dipteki şekerin hepsi çözünür. Sonra oda sıcaklığına soğutalım. Dipte katı olmayacaktır.
Az önce ne yaparsak yapalım şekeri çözemiyorduk . Çözeltimiz doygundu.
Şu anda ise 1 bardak su 3 bardak şekeri çözebilmiş durumda. Normalde çözebileceğinden daha fazlasını çözdüğü için çözeltimiz şu anda aşırı doygun bir çözelti.
Şimdi bu çözeltiyi kavanozlara boşaltıp gıda boyası ekleyebiliriz.
Kavanozlarımıza şekere bulanmış tahta çubukları daldıralım. Bir mandalla sabitleyelim. Çabuklarımız kavanozun dibine ya da kenarına değmesin.
Bir kaç gün içinde şeker kristallerimiz oluşmaya başlar. Bir hafta içinde güzel kristal çubuklar elde edebilirsiniz. Bizim vaktimiz yoktu 2 gün bekleyebildik.
Peki neden böyle oldu?
Doygun çözeltiler kararlıdır. Yani beklediğimizde dibine katı çökmez. Buna karşılık aşırı doygun çözeltiler kararsızdır. Küçük bir etki ile çözünmüş fazla maddeyi çöktürürler. Reçelellerin balın baklavanın şekerlenmesi bu yüzdendir.
Bizim deneyimizde çubuklara yapışan kristaller beklenen bu etkiyi sağlıyor. Uygun kristal yapıyı gören şeker molekülleri bu düzgün yapının etrafına bağlanarak çöküyor. Yani çocuklarımızın anlayacağı dille şekerin fazlası çubuğa yapışıyor.
Hepimizin bayramı mübarek olsun...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder